Dromen over een oplossing van het Israëlisch Palestijns conflict
‘Gaza’ is een tragedie. Het is een plaats van delict. En het is een toneel waarop tot nu alleen het gemakkelijke deel wordt opgevoerd van de voorstelling die gegeven zou moeten worden. Laag fruit, in een wrede beeldspraak. Schieten op wat beweegt, zonder te veel zorgen wat of wie wordt geraakt. In resultaat althans vergelijkbaar met het gemak waarmee Hamas op 7 oktober schoot op alles wat bewoog, waarbij hún zorg overigens lijkt te zijn geweest om alles wat maar beweegt ook te raken. Ook bij een vergelijkbaar resultaat, een onderscheid dat telt en weegt.
Maar eens, eens houdt het schieten op. Misschien niet wegens gebrek aan bloeddorst of omdat militaire doelen werden bereikt of het doel van ‘recht doen wedervaren’. Gewoon, omdat het schieten een keer ophoudt. En dan. Wat dan? Dat is het hoog hangende fruit. Heel hoog hangend. Dat te plukken eist afwijking van gebaande paden. Radicale afwijking.
Als een soort vóóraf te nemen cognitief-linguïstieke barrière, zullen alle betrokken partijen vaarwel moeten zeggen tegen het alles beheersende mentale gemak, dat de term ‘terrorist’ biedt. Het gemak van het standpunt dat ‘terroristen’ niet hoeven te praten, en dat resp. omdat er niet mee hoeft te worden gepraat. Poetin voorzag de LHBTQ+ beweging dezer dagen van het etiket ‘terrorisme’. Daar kun je om janken of glimlachen. Het geeft onbedoeld weer eens goed zicht op de lange termijn ontwikkeling rond de aanduiding ‘terrorist’ en het aanduiden als ‘terrorist’. Ontwikkeling van decennia, eeuwen, millennia. Ontwikkeling waarin slaven, burgers, buren, buurlanden, arbeiders, stakers, vrouwen, kinderen, immigranten, minderheidsgroepen van alle signatuur opkomen tegen machtsongelijkheid, concluderen dat herhaald beleefd vragen er iets aan te doen niets oplevert, naar beschikbare pressiemiddelen grijpen en door de groep mét de macht worden weggezet en bestreden als misdadigers.
Als zelfstandig naamwoord, alléén, zonder zinsverband, zonder de dynamiek van werkwoorden, is ‘terrorist’ op z’n gunstigst een woord zonder duidelijke inhoud en dus een bron van oeverloos, nutteloos debat. En op z’n ongunstigst – 80% van het praktisch gebruik – een dooddoener, een monddood maker, een instrument om machtsongelijkheid in stand te houden.
Een valkuil ook. Dus.
Voor een illustratie hoe ook welmenende lieden in die valkuil kunnen raken, zie Aylin Biliç’s column in de NRC * met als kop ‘Een terrorist is nooit een vrijheidsstrijder’. Dat statement is zelfs binnen de gangbare, meerduidige invullingen van ‘terrorist’ gemakkelijk aantoonbaar onjuist. Maar interessant wordt het als Biliç in dit verband ‘grote vraagtekens’ plaatst bij het bombardement op Dresden (25k slachtoffers). Dan begeeft ze zich impliciet in weging van het aantal ‘onschuldige slachtoffers’ dat nog wel en dat niet meer acceptabel is, gegeven het doel dat de dader nastreeft. Waarmee hetzij ‘terrorisme’ – als kwaad sui generis – een begrip wordt niet louter bepaald door de ‘daad’ maar mede door de context van deze, hetzij ‘terrorisme’ moreel toch wordt beoordeeld in een samenhang van daad en doel van de dader. En kan dat doel geen ‘vrijheidsstrijd’ zijn?
Wat te denken van de gebrutaliseerde, afgetuigde slaaf die, als een gelegenheid zich aanbiedt om ‘iets terug te doen’, niet de slavenhouder doodt, maar diens vrouw (die nota bene altijd zo vriendelijk glimlachte, als ze met mooi weer op de katoenvelden rondstapte). Terrorist? Vrijheidsstrijder? Beiden? **
Nee, dan kun je beter luisteren naar Tareq Baconi in de NYT Ezra Klein podcast ***. Op diens zoetgevooisde praatjes en goedpraterij valt zeker het nodige af te dingen. Maar op één punt heeft Baconi absoluut gelijk. Zodra geweld, ook extreem geweld, door of voor de geweldpleger wordt gekoppeld aan min of meer reële politieke of maatschappelijke eisen, dan brengt het niet verder om dat geweld ‘terrorisme’ te noemen en te volstaan met de geweldpleger te behandelen als een moordenaar. Als een Jack The Ripper. Dan kom je alleen verder door totale onderdrukking en uitroeiing van de betreffende aspiraties en hun protagonisten of door met deze het gesprek aan te gaan. En Tareq Baconi stelt overtuigend dat Hamas politieke eisen heeft. Zoals tot nu geformuleerd zijn die ten ene male onverteerbaar voor Israël en het haar ondersteunende Westen. Maar dat wil niet zeggen dat er geen min of meer reële politieke eisen zijn.
Zo is het. Wat ik alleen erg mis in Baconi’s verhaal, is de kanttekening dat de daders van het geweld vervolgd en achtervolgd kunnen worden, ondanks en tijdens dat praten. Net zo als het geweld niet hoeft te stoppen ondanks en tijdens het praten. Multi-denken, multi-doen.
Goed, de barrière werd genomen. En dan?
Ach, wie droomt er niet eens af en toe van de wereld naar eigen inzicht op de goede weg te kunnen leiden. Zoals in de film. Met hulp van een groen Keltisch masker, of omdat een geïrriteerde god-de-lieve-heer Morgan Freeman je die macht in handen geeft. Wat zou ik doen met het groene masker op?
Allereerst een coalitie samenstellen van militaire macht (VS) en economische macht (VS en EU en de Golfstaten en Saoedi Arabië (SA)). Het in haar Holocaust trauma verstrikte Duitsland moet maar weer eens van zichzelf worden verlost, krijgt een spreekverbod en kan wachten tot er rekeningen mogen worden betaald.
Dan druk op Fatah en Hamas om met één, representatief leiderschap te komen over alle Palestijnen (in de opvatting van genoemde Baconi: die op de Westbank, in Gaza, binnen Israël en in de diaspora). Abbas c.s. een nette afvloeiingsregeling en de aanzegging dat er geen stuiver meer wordt betaald aan de Palestijnse Autoriteit zolang hij niet is opgekrast. Hamas de aanzegging dat de EU of de Golf/SA geen zak cement zullen betalen voor het herstel van Gaza als ze niet meewerken aan het aanwijzen van één Palestijns leiderschap.
De coalitie moet accepteren dat dat Palestijnse leiderschap niet meer zal zijn zoals het gehoorzame knechtje Abbas, maar een gezelschap dat in aanzienlijke mate de ideeën van Hamas omarmt. Althans bij wijze van startpunt, van hun kant. De kans bestaat dat die representatieve leiders allemaal of deels in Israëlische gevangenschap zitten. Waar hebben we dat eerder meegemaakt?
Tegelijk druk op Israël om Netanyahu te dumpen of druk op Netanyahu om serieus te gaan praten met het eenheidsleiderschap van de Palestijnen (en deze mensen vrij te laten indien inderdaad opgesloten). Druk, door – bij het minste gebrek aan medewerking – onmiddellijk intrekken van militaire steun (VS), een onmiddellijk totaal importverbod op Israëlische goederen (EU) en onmiddellijke opschorting van de inmiddels opbloeiende betrekkingen met Israël (Golf en SA). Met onmiddellijk is bedoeld: een kwestie van een paar weken, geen besluitvormingsproces van maanden met allerhande veto’s die moeten worden overwonnen.
Israël mag achter de moordenaars van 07.10.2023 aan blijven gaan. Daarbij alle benodigde steun van VS (en EU). In zoverre blijft militaire steun bestaan, ook als deze in meer algemene zin wordt ingetrokken wegens gebrek aan medewerking. Maar wel tot het punt waar het opjagen en straffen van daders uitdraait op een moordpartij op Palestijnse burgers die in het grotere verband beschouwd niet wezenlijk meer te onderscheiden is van die van 07.10.2023 op Israëlische burgers. Dan onmiddellijk (zie hiervoor) iedere militaire steun onthouden tot Israël weer in het gareel loopt en dan weer steunen. Een dergelijke moordpartij lijkt mij nu in Gaza al aan de orde, trouwens.
Intussen mag de VN, betaald door Duitsland, de Palestijnse bevolking ruimhartig van het nodige voorzien bij wijze van noodvoorziening. Met name in Gaza. Dat kan natuurlijk niet te lang duren.
Er steekt met zekerheid een storm, orkaan, tyfoon op van beschuldigingen van antisemitisme en Islamofobie. Niks van aantrekken. Iran, Rusland, Noord Korea en tutti quanti schreeuwen moord en brand en proberen het proces te laten ontsporen. Niks van aantrekken.
En dan eens kijken of ze ergens komen in de gesprekken. Het representatieve Palestijnse leiderschap en Israël.
Komen ze eruit, dan is het mooi. Leidt het tot niks, dan gaan we gewoon door waar we waren gebleven. Gaza wordt zo snel mogelijk herbouwd, voor rekening van Duitsland, en over 10 jaar weer platgegooid, na de volgende opstand. Israël inclusief Westbank wordt definitief een apartheidsstaat en de Westbank blijft kalm tot ook daar de vlam in de pan slaat. In de nieuwe gedaante als apartheidsstaat kan Israël zich mogelijk verheugen in betere banden met Rusland, Iran en Noord Korea en tutti quanti. Helemaal als wij, ‘het Westen’ – met uitzondering van het verstrikte Duitsland, althans de regering – ons alleen nog met toegeknepen neus met Israël willen inlaten en het land meer en meer de rug toekeren. Zoals wij destijds ten slotte deden met apartheid Zuid Afrika. Toen de terrorist Mandela nog vast zat op Robbeneiland.
* NRC 07.12.2023
** Ik denk aan de scène in Germinal van Zola waarin, tegen de achtergrond van catastrofe alom, de totaal vernietigde, kreupele oude arbeider Bonnemort het bloeiende meisje Cécile, dochtertje van de mijn eigenaar, daarmee een moment alleen gelaten, wurgt. ‘Quelle rancune, inconnue de lui-même, lentement empoissonnée, etait-elle donc montée de ses entrailles à son crâne?’
*** This is how Hamas is seeing this; https://www.nytimes.com/2023/12/05/opinion/ezra-klein-podcast-tareq-baconi.html?smid=nytcore-android-share
