Bekijk het filmpje waaruit bovenstaande ‘still’ door op deze link te klikken:
https://news.sky.com/video/iranian-women-burn-hijabs-and-cut-hair-in-protest-12702642
Laat tot je doordringen wat je ziet.
Onze geschiedenis is een geschiedenis van brand en van brandstapels. Onder andere.
Gebouwen, dorpen, steden, mannen, vrouwen, kinderen, boeken, schilderijen, afbeeldingen en – in figuurlijke zin – ideeën, betekenissen, symbolen. De brand is erin gegaan. Soms bij wijze van wending of omwenteling ten goede. Meestal niet.
Altijd: brand. De gloed van vuur en oplaaiende vlammen op verhitte, opgewonden gezichten, bij daglicht, maar vooral in de avond en nacht, als vuur en brand en rookwolken oneindig veel indrukwekkender, onheilspellender zijn dan overdag, zelfs als ‘het goede’ ermee wordt gediend.
Zie op het filmpje de brandstapel, in de nacht, onlangs, ergens in Iran.
Kijk hoe een vrouw, haar hoofddoek in de hand als een vendel meevoerend, uit de groep omstanders naar voren komt. En hoe ze de ruimte om het vuur als een toneelvloer betreedt en maakt tot een schouwtoneel van spontane wervelingen. Lichtvoetig als een Elf, zeker en overtuigd als een Godin, doelgericht en krachtig als een Mens die heeft besloten een daad van eigenrichting te doen. Vrijheidsneming. Vrijheidseigenrichting. De hoofddoek als een vendel rondzwaaiend.
Voor de vlammen komt zij tot stilstand uit de pirouettes. Zij heft de armen en handen. En werpt, nee: vleit als in een graflegging, de hoofddoek in het vuur. Dan danst ze terug naar de omstanders.
Toneel van een bevrijding.
Ik zag in het verleden, uit het verleden, beelden van andere brandstapels, bijna allemaal verbrandingen uitdrukkelijk niet in enige ‘wending ten goede’. Altijd waren het mannen die dingen verbranden. Boeken, kunstvoorwerpen, vrouwen, dorpen, steden. Altijd verhitte koppen, uniformen, verbeten trekken, stramme bewegingen, adrenaline roes. Uit op vernieling, vernietiging, als doel op zich, niet als middel tot bevrijding van wat ook. Een daad van zelfdepreciatie, van zelfverminking, altijd, uiteindelijk. Beantwoordend dus aan wat per slot van rekening een doodswens is. Een fase, een etappe in een roemloze, onontkoombare zelfmoord.
Vergelijk het met de dopamine roes in het filmpje. Wie, ontvankelijk voor wending of ommekeer ten goede kan dit met droge ogen aanzien.
Verbeeld je vervolgens dat dit filmpje wordt gezien in de regeringskwartieren van Iran, door de stokoude, baardige geestelijke en wereldlijke leider. Met ogen die bijziend werden van het turen op de Koran, op vijandbeelden en op machtsverhoudingen. Prostaatklachten door de ouderdom. Een levenloos afhangende grijze baard waarin restjes voedsel en oud speeksel een begin van schimmelgeur verspreiden. Tot geen enkele werveling meer in staat. Niet meer in staat welke werveling dan ook te wensen of te begrijpen. Nog maar één zwaai met het lichaam in het verschiet, de zwaai richting graf. Die zwaai tegelijk wensend en uitstellend, in de combinatie – voor zover sprake is van oprechte gevoelens en niet louter van religieus geëtiketteerde geldzucht of machtshonger – de combinatie dus, van heilsverwachting en (daarom) doodswens en peilloze doodsangst die zo kenmerkend is voor de geestelijke leiders, in Iran en elders.
Laten we even aannemen dat deze geestelijke en wereldlijke leider in Iran nog te hard voor zichzelf is en te helder en eerlijk tegen zichzelf om, voor zichzelf geloofwaardig, te kunnen vluchten in agitatie door de Israël of de VS als verklaring voor en oordeel over, het bevrijdingstoneel op het filmpje dat zich ergens in Iran afspeelde, onlangs. Zou die geestelijk leider niet, al was het maar even, denken aan de tijd waarin hij nog iets wezenlijks had om naar te streven en enig betekenisvol juk had om zich van te bevrijden. Een tijd zonder prostaatklachten en met een donkere, veerkrachtige baard die geurt naar jeugd en buitenlucht.
Bedenk hoe deze zieke, fragiele oude man dan, misschien, al was het maar even, overmand wordt door een gevoel van dreigende overbodigheid en zinloosheid van zijn hele bestaan. Door het gevoel een soort extra-terrestrial te zijn, of een dinosaurus. Inziet. Ziet. Gevoel en inzicht waaraan geen geloof in een schepping slechts 6000 jaar geleden, of geloof aan een paradijs met eeuwig genieten, de totale, ontregelde, verpletterende kracht kan ontnemen.
Misschien wordt dat het begin van een wending ten goede, n.a.v. deze verbranding.
